Zespół powołany przez rektora Politechniki Koszalińskiej przygotowuje projekt uczelnianego Planu Równości Płci. To dokument, który stworzy podstawy do tego, aby uczelnia była uznawana za przyjazne i bezpieczne miejsce dla wszystkich związanych z nią osób. Plan wyznaczy kierunki i cele, w oparciu o które uczelnia będzie funkcjonować, dbając o równość i różnorodność.

W ramach prac nad tym dokumentem zespół zamierza przeprowadzić badania ankietowe, w których będą mogli się wypowiedzieć wszyscy pracownicy uczelni.

Rektor Politechniki Koszalińskiej dr hab. Danuta Zawadzka, prof. PK podkreśla, że plan ma istotne znaczenie, bo równość płci zaliczamy do podstawowych wartości, którymi kieruje się społeczność akademicka. Poszanowanie równości i różnorodności jest jednym z elementów kultury współpracy. Podstawą tych zasad jest przeciwdziałanie wszelkiej dyskryminacji  - ze względu na płeć, wiek, wyznanie, przekonania polityczne itd. Przestrzeganie tych praw odnosi się do każdej osoby i każdego zadania realizowanego na uczelni.

Pani Rektor dodaje, że budowanie równości jest podstawą tradycji akademickiej. Przyznaje przy tym, że przygotowanie Planu Równości Płci dla Politechniki Koszalińskiej nie ma charakteru rewolucyjnego.

– Plan Równości Płci stanie się zbiorem wartości, którymi powinniśmy się kierować w codziennej pracy - podkreśla prof. Danuta Zawadzka.

Rozmowa z dr. hab. Przemysławem Majchrzakiem, prof. PK, przewodniczącym Zespołu ds. opracowania Planu Równości Płci dla Politechniki Koszalińskiej

- Dlaczego uczelnia powinna mieć Plan Równości Płci?

- Posiadanie Planu Równości Płci (Gender Equality Plan - GEPs) stanowi kryterium kwalifikowalności dla wszystkich organów publicznych, instytucji szkolnictwa wyższego i organizacji badawczych chcących uczestniczyć w programie Horyzont Europa. Komisja Europejska w marcu 2020 roku ogłosiła strategię na rzecz równości płci na lata 2020-2025 r. Jednym z celów tej strategii jest wzmocnienie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA) poprzez zapewnienie równych szans w środowisku pracy, w którym wszyscy, niezależnie od płci, mogą rozwijać swoje talenty. Chodzi m.in o lepsze zintegrowanie wymiaru płci w projektach naukowych w celu poprawy jakości badań, a także zwiększenie znaczenia kwestii równościowych dla społeczeństwa bazującego na wiedzy, technologii i innowacji.

Niezależnie jednak od wymogów formalnych, istotą Planu Równości Płci przygotowywanego na Politechnice Koszalińskiej jest stworzenie podstaw do tego, aby uczelnia była uznawana za miejsce bezpieczne i przyjazne dla wszystkich osób z nią związanych - dla pracowników, studentów i doktorantów. W planie zostaną wyznaczone kierunki i cele, w oparciu o które uczelnia ma funkcjonować z poszanowaniem równości i różnorodności i z zapewnieniem wsparcia dla całej społeczności akademickiej. Podstawowym celem planu jest zatem określenie, na podstawie diagnozy potencjału i problemów uczelni. Następnie wprowadzenie konkretnych i konstruktywnych działań oraz efektywna ich realizacja, zmierzająca do przeciwdziałania nierównemu traktowaniu kobiet i mężczyzn, zapobiegania wszelkim przejawom przemocy i zwalczania ewentualnych stereotypów, uprzedzeń, przede wszystkim na tle płciowym.

- Pani rektor powołała zespół, który przygotowuje Plan Równości Płci Politechniki Koszalińskiej. Kto wchodzi w skład tego zespołu?

- W styczniu tego roku, zgodnie z zarządzeniem Rektora Politechniki Koszalińskiej, powołany został Zespół ds. opracowania Planu Równości Płci. Mam zaszczyt przewodniczyć jego pracom. Zespół składa się z przedstawicieli różnych komórek organizacyjnych uczelni. Stanowią go pracownicy administracyjni oraz badawczo – dydaktyczni, którzy nie tylko posiadają szerokie doświadczenie i kompetencje potrzebne do przygotowania takiego dokumentu, ale także wykazują dużą wrażliwość i troskę o sprawy równościowe w miejscu pracy.

Oprócz mnie, jako przewodniczącego, w skład zespołu wchodzą następujące osoby: pani dr Małgorzata Czerwińska-Jaśkiewicz, zastępczyni przewodniczącego oraz pan dr Igor Pogonowski – reprezentujący Wydział Nauk Ekonomicznych, pani dr Paulina Kminikowska – reprezentująca Wydział Architektury i Wzornictwa, pani dr Ewa Włodyka, pan dr Piotr Szarszewski oraz pan mgr Jacek Wezgraj – reprezentujący Wydział Humanistyczny. Do zespołu włączono także przedstawicieli kadr zarządzających poszczególnymi działami administracyjnymi uczelni – tj. panią mgr Ewę Ostaszewską – kierowniczkę Działu Kadr i Spraw Socjalnych, panią mgr Monikę Polakowską – kierowniczkę Biura Karier i Promocji Edukacji, panią mgr Małgorzatę Porazińską - Bychto – kierowniczkę Działu Płac oraz pana mgr. Jarosława Jurkiewicza – przedstawiciela Biura Komunikacji Społecznej Politechniki Koszalińskiej. Pragnę dodać, że zespół rozpoczął już intensywne prace nad planem. Aktualnie jesteśmy zaangażowani w stworzenie obiektywnie weryfikowalnej diagnozy potencjału i problemów uczelni. Następnie, w oparciu o tę wiedzę, planujemy przejście do etapów definiowania i planowania. Nasze zespołowe wysiłki przełożą się w konsekwencji na efekt w postaci opracowanego i opublikowanego dokumentu równościowego dla Politechniki Koszalińskiej.

- Czy Plan Równości Płci stanie się formą kodeksu, który będzie w ścisły sposób normował zasady postępowania na uczelni, czy raczej zbiorem zasad etycznych, który będzie wskazywał właściwe postawy?

- Dokument, nad którym pracujemy, stanowi część działań na rzecz Planu Równości Płci w uczelni. Jego struktura jest poniekąd określona poprzez składniki wymagane dla opracowania takich dokumentów. Po pierwsze, będzie w nim nakreślona diagnoza, obejmująca najważniejsze wyniki badań i wnioski płynące z analizy aktualnej sytuacji w zakresie równości między kobietami a mężczyznami w naszej uczelni. Po drugie – plan będzie zawierał jasno sformułowane cele i powiązane z nimi działania i wskaźniki. Po trzecie: możliwe w nim będzie wskazanie jednostek odpowiedzialnych za wdrażanie i monitorowanie działań, harmonogram implementacji działań i specyfikę grup odbiorców planu. Można zatem powiedzieć, że na Politechnice Koszalińskiej powstaje dokument informujący o kondycji uczelni w ramach parytetów płciowych, ale też zawierający zestaw zaleceń i wskazówek dotyczących tego, jak wyeliminować obszary, w których dopatrujemy się niedoskonałości czy poważniejszych uchybień w tematyce równościowej. Z mojego punktu widzenia, Plan Równości Płci powinien być nie tylko dokumentem normującym zasady postępowania na uczelni w kwestii równouprawnienia, ale także - pewnego rodzaju drogowskazem dla pracowników uczelni, w jakim kierunku podąża rozwój ich miejsca pracy z uwzględnieniem aspektów równościowych.

- Nazwa przygotowywanego dokumentu sugeruje, że jego celem jest niwelowanie różnic wynikających wyłącznie z płci. Czy Plan Równości Płci będzie też zapobiegał dyskryminacji, która może mieć inne podłoże: wiek, niepełnosprawność, wyznanie, przekonania polityczne, orientacja seksualna itd?

- Plan Równości Płci jest tylko nazwą. Jako zespół nie przywiązujemy się do niej i traktujemy na tym etapie jako roboczą. Treści zawarte w planie nakierowane będą na dbanie o równouprawnienie i przeciwdziałanie dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu. Jesteśmy w pełni świadomi powagi, odpowiedzialności i wrażliwości treści, które poruszamy. Nasze działania nakierowane są na obiektywne zdefiniowanie problemów i sformułowanie zaleceń w postaci planu działań na kilka najbliższych lat. W Politechnice Koszalińskiej istnieją liczne przykłady dobrych praktyk, których celem jest przeciwdziałanie dyskryminacji osób związanych z uczelnią i z pewnością zaakcentujemy ich rolę w przygotowywanym dokumencie. Rozpatrując szerzej kwestie równościowe już teraz wiemy, że w przyszłości, aby plan mógł być efektywnie wdrażany, konieczne będą pogłębione i cyklicznie realizowane badania ilościowe oraz jako-ściowe nad tą kwestią. Ze względu na wrażliwość podejmowanej tematyki, przeprowadzi je niezależny podmiot zewnętrzny.

- Jakie wymagania musi spełniać Plan Równości Płci?

- Plan Równości Płci powinien spełniać cztery podstawowe kryteria. Po pierwsze, plan musi mieć charakter oficjalnego dokumentu i musi być opublikowany na stronie internetowej instytucji oraz podpisany przez jej władze. Po drugie, musi zawierać zobowiązanie do przeznaczenia odpowiednich środków na wdrażanie planu oraz rozwijania potrzebnej do tego wiedzy eksperckiej. Trzecie kryterium: plan musi opierać się na gromadzonych danych na temat personelu instytucji w podziale na płeć. I czwarte: plan musi przewidywać szkolenia w celu zwiększania świadomości pracowników, w tym kadry decyzyjnej instytucji, na temat równości płci i nieuświadomionych uprzedzeń ze względu na płeć. W naszych zespołowych działaniach kierujemy się starannością i rzetelnością, skupiając uwagę na ścisłym wypełnianiu powyższych wymagań.

- Zespół, który przygotowuje Plan Równości Płci, pracuje też nad diagnozą dotyczącą ewentualnych przejawów nierówności na uczelni. Czy można już dziś mówić o ustaleniach wynikających z diagnozy?

- Na etapie prac, na którym aktualnie jesteśmy, ze względu na wieloaspektowy charakter badań diagnostycznych, trudno mówić o jednoznacznych ustaleniach, czy ogólnej diagnozie stanu „równościowego” uczelni. Dziś dysponujemy już sporą wiedzą dotyczącą parytetów w poszczególnych obszarach diagnostycznych. Wstępne wyniki naszych analiz są różne i zależne od charakteru każdego z wydziałów oraz obszarów. Gdybyśmy mieli np. określić równowagę płci w zatrudnieniu, to nasza uczelnia w ujęciu ogólnym wypada wręcz doskonale, gdyż stosunek pracujących mężczyzn i kobiet wynosi 50 / 50. Tym niemniej, ten sam obszar badany na poszczególnych wydziałach, daje zupełnie inny obraz i całkowity brak równowagi. Taka sytuacja pociąga za sobą konieczność zastosowania przez nas pogłębionych studiów analitycznych, nad czym teraz aktualnie intensywnie pracujemy.

- Kiedy będzie gotowy Plan Równości Płci?

- Zależy nam przede wszystkim na rzetelnym dokumencie, który zawierać będzie diagnozę i zalecenia, oraz plany na dalsze lata, w których będzie wdrażany. Plan jest działaniem przewidzianym na lata 2022-2024 i ten horyzont czasowy pokazuje, że jest to proces. Mamy pełną świadomość, że tworzymy plan, który będzie modyfikowany i uzupełniany wraz z rozwojem naszej uczelni i zachodzącymi w niej zmianami. Dokument będzie poddany konsultacjom i ostatecznemu zatwierdzeniu. Mamy nadzieję, że opublikowany zostanie jesienią bieżącego roku.

- Czy rezultaty wdrożenia planu będą monitorowane?

- Komisja Europejska oczekuje od nas zbudowania Planu Równości Płci na podstawie aktualnych danych na temat sytuacji zatrudnionych kobiet i mężczyzn, natomiast po jego opracowaniu wymaga bieżącego monitorowania tych obszarów, w których zadeklarowane zostały działania naprawcze.

- Sposobem rozpoznania sytuacji będą badania ankietowe. Czego dotyczy ankieta i jaki jest cel tych badań?

- W dniach od 25 kwietnia do 11 maja 2022 roku planujemy realizację szerokich badań ankietowych wśród wszystkich pracowników Politechniki Koszalińskiej tak, aby w tematyce równościowej mógł wypowiedzieć się każdy. Zakładamy, że badania zostaną przeprowadzone w postaci anonimowej, szyfrowanej ankiety przygotowanej na zewnętrznym, zweryfikowanym i zabezpieczonym narzędziu. Ich celem będzie pozyskanie danych i wiedzy w zakresie m.in. oceny warunków pracy kobiet i mężczyzn, doświadczenia związanego z karierą zawodową oraz możliwości łączenia pracy i życia prywatnego.

Przyznam, że bardzo zależy nam na włączeniu w proces badawczy jak najszerszej i najliczniejszej grupy pracowników i doktorantów. Z tego powodu, oprócz formy elektronicznej ankiety, którą będziemy dystrybuować wewnętrznymi kanałami elektronicznymi, zdecydowaliśmy się równolegle na udostępnienie urn w holach trzech głównych kampusów Uczelni z kwestionariuszami papierowymi. Taki dualny sposób prowadzenia badań diagnostycznych ma zapewnić poufność, anonimowość i komfort, niezbędne do rzetelnego i uczciwego wypełnienia narzędzia badawczego. Liczymy na szeroki odzew naszych pracowników. Plan Równości Płci, aby stał się dobrym narzędziem zarządzania i pracy w środowisku pracowniczym, powinien być wypracowywany: w trybie partycypacyjnym. Jest to ważne przesłanie, bo plan ma dotyczyć całej społeczności, ale też każdego z nas z osobna.